اختیارات محتسباختیارات محتسب به اموری که محتسب در آنها حق دخالت و اعمال قدرت دارد، گفته می‌شود. ۱ - تفویض قدرت از حاکم و والی به محتسبمحتسب برای ایفای وظایف خود نیازمند اعمال قدرت بود.این قدرت را حاکم و والی به وی تفویض می‌کرد، از این‌رو محتسب و نیروهای تحت فرمانش می‌توانستند متخلفان از قوانین شرعی و عرفی را مجازات کنند. ۲ - شیوه‌های اصلاح رفتار شهروندانمحتسب لازم نبود پیوسته از شیوه‌های تنبیهی برای اصلاح رفتار شهروندان استفاده کند بلکه با آگاه کردن افراد نادان و با شیوه‌ای ملاطفت‌آمیز و حتی با عفو و گذشت می‌توانست امر به معروف و نهی از منکر کند. محتسب برای تأدیب مجرمان و متخلفان می‌توانست از عقاب یا توبیخ و تهدید و در صورت کارگر نشدن این شیوه‌ها، از زدن یا تبعید یا حبس و یا جریمه مالی استفاده کند. او برای تعزیر ، حق نداشت بیش از هشتاد تازیانه بزند، اما در عمل گاه به این موضوع شرعی توجه نمی‌شد. تبعید کردن گاه با تنبیه دیگری نیز همراه می‌شد؛ بدین ترتیب که مجرم را به نحو تحقیرکننده‌ای در شهر می‌گرداندند، آبروی او را می‌ریختند و سپس به تبعیدگاه می‌فرستادند. گرداندن مجرم در شهر ( تشهیر ) گاه به منزله مجازاتی جدا به‌کار گرفته می‌شد. [۱]
حسن اطروش، كتاب‌الاحتساب، ص۲۲.
[۲]
عبدالحسیب رضوان، دراسات فی الحسبة من الناحیتین التاریخیة و الفقهیة، ج۱، ص۱۲۴، (قاهره) ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
[۳]
عبدالحسیب رضوان، دراسات فی الحسبة من الناحیتین التاریخیة و الفقهیة، ج۱، ص۱۲۸، (قاهره) ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
۳ - پانویس
۴ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حسبه»، شماره۶۱۱۶. |